Kasada Doğrulama Kodu Talebi Tarihe mi Karışıyor? - KVKK İlke Kararı

Ürün ve Hizmet Sunumu Sırasında İlgili Kişilere SMS ile Doğrulama Kodu Gönderilmesi Suretiyle Kişisel Verilerin İşlenmesi Hakkında Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 10/06/2025 Tarihli ve 2025/1072 sayılı İlke Kararı

Ürün ve hizmet sunumlarına ilişkin süreçlerde (ödeme yapma, kayıt açma, üyelik oluşturma, teklif oluşturma ve benzeri işlemler esnasında) ilgili kişilerin iletişim bilgilerinin talep edildiği ve akabinde ilgili kişilere SMS ile doğrulama kodu gönderildiği ve ödemelerinin tamamlanması, fatura oluşturulması, faturanın iletişim adresine iletilmesi ya da bilgilerinin güncellenmesi için gerekli olduğu gerekçesi öne sürülerek söz konusu kodun görevliye bildirilmesinin/sisteme girilmesinin istenildiği ancak ilgili kişilere veri sorumlusunun faaliyetleri ile ilgili ticari elektronik ileti gönderildiği iddiaları Kişisel Verileri Koruma Kurumu’na iletilmiştir.

Yapılan incelemelerde doğrulama kodu gönderilen SMS’lerin içeriklerinde ya da SMS gönderimi öncesinde veri sorumlusunca veya yetkilendirdiği kişilerce herhangi bir aydınlatma yapılmadığı ve/veya kodun ödeme işlemlerinin tamamlanması ya da bilgilerinin güncellenmesi için gerekli olduğu gerekçesi ile istenilmesine rağmen veri sorumlusu tarafından bu yolla ticari elektronik ileti gönderimine ilişkin açık rıza alınması suretiyle ilgili kişilerin yanıltıldığıtespit edilmiştir.

KVKK m. 3 uyarınca açık rıza; “belirli bir konuya ilişkin, bilgilendirilmeye dayanan ve özgür iradeyle açıklanan rıza” şeklinde tanımlanmış olup açık rızanın taşıması gereken üç unsurunun bulunduğu görülmektedir. Eğer birden çok kategoriye ilişkin verinin işlenmesine dair açık rıza beyanında bulunulacaksa, açık rızanın hangi verilerin ve ne amaçlarla işleneceği gibi işlemenin farklı hususlarını da kapsaması zorunluluk arz etmektedir. Açık rıza bir irade beyanı olup kişinin özgür bir şekilde rıza gösterebilmesi için neye rıza gösterdiğini de bilmesi, kişinin sadece konu üzerinde değil, aynı zamanda rızasının sonuçları üzerinde de tam bilgi sahibi olması gerekmektedir. Cebir, tehdit, hata ve hile gibi kişinin iradesini sakatlayacak her türlü durum kişisel verilerin işlenmesi için verilen açık rızayı da sakatlayacak, bu gibi durumlarda bir özgür irade açıklamasından bahsedilemeyecektir. Açık rızanın alınması bir ürün veya hizmetin sunulmasının ya da yararlandırmanın ön şartı olarak ileri sürüldüğünde de özgür irade unsuru zedelendiğinden geçerli bir açık rızadan söz edilemeyecektir.

Aydınlatma yükümlülüğü gerek açık rıza alınması gerekse de KVKK’daki diğer kişisel veri işleme şartlarının sağlanmasından bağımsız olarak yerine getirilmesi gereken bir yükümlülüktür. Kişisel veri işleme faaliyetinin ilgili kişinin açık rızasına dayanarak gerçekleştirilmesi durumunda, veri sorumlusu tarafından aydınlatma yükümlülüğü ile açık rıza alınması işlemlerinin ayrı ayrı yerine getirilmesi gerekmektedir. Veri sorumluları tarafından yapılacak aydınlatma, Aydınlatma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ hükümlerine de uygun olmalıdır.

Kurul tarafından yapılan değerlendirmeler neticesinde;

• Ürün ve hizmet sunumlarına ilişkin süreçlerde ilgili kişilerin telefonuna gönderilecek olan SMS’in amacının ne olduğu ve bu SMS ile iletilen kodun verilmesi halinde ne gibi sonuçlar doğuracağı hususunun, katmanlı aydınlatmanın bir gereği olarak ilk aşamada veri sorumlusunun görevlileri tarafından ilgili kişilere açık ve anlaşılır bir biçimde aktarılması, ayrıca aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilebilmesi amacıyla söz konusu SMS içeriklerinde de gerekli bilgilendirme kanallarının sağlanması,

• İlgili kişilere SMS ile doğrulama kodu gönderilerek üyelik sözleşmesinin onaylanması, kişisel verileri işleme izni alınması, ticari elektronik ileti onayı alınması vb. birbirinden farklı işleme faaliyetlerinin tek bir eylemle gerçekleştirilmesine yönelik uygulamalara son verilmesi, açık rıza ile gerçekleştirilmesi gereken işleme faaliyetlerine yönelik seçenek sunulmak suretiyle ilgili kişilerden ayrı ayrı açık rıza alınması,

• Veri sorumlularınca açık rıza alınması ve aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilmesi işlemlerinin ayrı ayrı gerçekleştirilmesi,

• Ticari elektronik ileti gönderimi için açık rıza alınmasını teminen SMS doğrulama kodu gönderilmesine yönelik bir uygulamaya gidilmesi halinde ise söz konusu işlemde alınacak açık rızanın KVKK’da belirtilen tüm unsurları kapsaması,

• Ticari elektronik ileti gönderilmesi amacıyla kişisel verilerin işlenmesine açık rıza verilmesinin ürün ve hizmet sunumunun tamamlanabilmesi için zorunlu bir unsur şeklinde ilgili kişilere sunulmaması, aksi takdirde söz konusu uygulamanın açık rızanın unsurlarından olan “bilgilendirmeye dayanma ve özgür iradeyle açıklanma” unsurlarının zedelenmesine sebep olabileceği, bu nedenle tüm süreçlerin KVKK’ya uygun şekilde gerçekleştirilmesi,

• Ticari elektronik ileti gönderilmesi amacıyla kişisel verilerin işlenmesine yönelik açık rızanın, ürün ve hizmet sunumunun tamamlanmasından sonra talep edilmesi veya gerek SMS içeriklerinde gerekse veri sorumlusu tarafından fiziksel ortamda veya dijital ortamda yapılan bilgilendirmelerde söz konusu kodun görevli ile paylaşılması suretiyle verilen rızanın ürün ve hizmet sunumunun tamamlanması için zorunlu olmadığı, kodun verilmemesi halinde de her zaman ürün ve hizmet sunulabileceği, kod ile verilen izinlerin ve tercihlerin istendiği zaman değiştirilebileceği bilgisine net bir şekilde yer verilmesi yöntemlerinin tercih edilmesi ile ticari elektronik ileti iznine yönelik açık rızanın ürün ve hizmet sunumunun zorunlu bir unsuru gibi algılanmasının önüne geçilmesi,

• Bahse konu işlemlerin hukuka uygunluğunun sağlanmasını teminen veri sorumluları tarafından bu süreçlerde yer alan personele yönelik gerekli eğitim ve farkındalık çalışmalarının periyodik olarak yürütülmesi.

Yukarıda belirtilen hususların, KVKK m. 12/1. fıkrası uyarınca kişisel verilerin hukuka uygun işlenmesini teminen veri sorumluları tarafından alınması gereken idari ve teknik tedbirlerden olduğu ve belirtilen hususlara uygun hareket edilmediğinin tespiti halinde ilgili veri sorumluları hakkında KVKK m. 18 hükümleri çerçevesinde işlem tesis edileceği hususunda kamuoyunun bilgilendirilmesi ve bu kapsamda m. 15/6. fıkrası uyarınca İlke Kararı alınarak Resmi Gazete’de ve Kurum’un internet sitesinde yayımlanmasına oybirliği ile karar verilmiştir.

Lex Nexus Yorumu:

KVKK ilke kararı, açık rızanın “gizli ön koşul” haline getirilmesinin sakıncalarını net bir şekilde ortaya koyuyor. Ancak uygulamada, hizmet sunum akışlarının hız ve verimlilik beklentisiyle şekillendiği dijital ortamlarda bu ayrıştırmayı yapmak her zaman kolay değil. Veri sorumlularının, kullanıcı deneyimini bozmadan mevzuata uygunluk sağlaması için hem teknik altyapılarını hem de operasyonel pratiklerini yeniden gözden geçirmeleri gerekecek. Bu da yalnızca hukuki değil, stratejik bir dönüşüm gerektiriyor.

Vision. Reason. Lex Nexus.